Kiedy naprawdę powstał Ełk?

Jak już poprzednio napisałem, najpierw powstała warownia na wyspie na jeziorze. Obszar Ełku należał wówczas do komturii w Bałdze. Dziś ta miejscowość nie istnieje, pozostałości zamku znajdują sie w Obwodzie Kalinigradzkim nad brzegiem Zalewu Wiślanego w okolicach wsi Wiesiołoje. Zamek został rozebrany na początku XVII w., a materiał budowlany wykorzystano na budowę twierdzy w Piławie (niem. Pillau, ros. Bałtijsk).

W tamtych czasach nikt nie myślał o zachowaniu zabytków.

Obszar komturii rozciągał się pasem w kierunku południowo-wschodnim od Bałgi aż do Ełku. W czasie, gdy podjęto decyzję o budowie zamku w interesującym nas mieście, komturem był Ulrich von Jungingen, późniejszy wielki mistrz krzyżacki, który zginął pod Grunwaldem.

Niewykluczone, że taka właśnie chorągiew komtura Bałgi (tu reprodukcja chorągwi zdobytej podczas bitwy pod Grunwaldem) powiewała nad pierwszym ełckim zamkiem.

Dla mnie zagadką jest zapis w kronice Jana Długosza o Mazurach spode Łka, którzy brali udział w bitwie pod Grunwaldem po stronie polsko-litewskiej (za Długoszem powtórzył to w „Krzyżakach” Sienkiewicz). Skąd oni tam się wzięli, skoro w 1410 roku tego Łka jeszcze nie było.

Od 12 lat istniała warownia. Jej załoga liczyła kilka lub kilkanaście osób. Ktoś oczywiście tę warownię musiał zbudować. Przed wielką wojną została jeszcze dodatkowo umocniona. Zapewne więc w jej pobliżu mieszkali jacyś ludzie zatrudnieni przy budowie. Nie wiemy, ilu ich mogło być, chyba jednak nie było ich aż tylu, żeby sformować oddział wojska, który by na siebie mógł zwrócić uwagę w wielkiej bitwie. Poza tym, dlaczego mieliby pracować dla krzyżaków, walczyć zaś przeciwko nim?

Myślę sobie jednak (na szczęście nie jestem historykiem, tylko samozwańczym interpretatorem historycznych przekazów), że Długosz namotał w swojej kronice. Pamiętajmy, że on sam urodził się pięć lat po bitwie, dzieło swoje pisał zaś aż do śmierci w 1480 roku. Tymczasem w latach 1454-1466 trwała wojna trzynastoletnia (polski z zakonem), która zakończyła się przyłączeniem Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej, Malborka, Elbląga oraz Warmii do Polski. Państwo zakonne ze stolicą w Królewcu stało się lennem polskiego króla.

Niewykluczone więc, że albo Długosz przeniósł ełckich Mazurów z jakiejś bitwy wojny trzynastoletniej do bitwy pod Grunwaldem, albo też był w tym zamysł propagandowy, coś w rodzaju dowodu „polskości” tych ziem, element legitymizacji praw Korony do pruskiego lenna.

W roku 1410 Mazurzy, czyli ludzie pochodzący z Mazowsza, mogli mieszkać w Ełku i jego okolicach, lecz w naprawdę niewielkiej liczbie.

Całkiem możliwe, że wyważam otwarte drzwi, że historycy już to wszystko kiedyś ustalili. Trudno. Przedstawiam tutaj swoją własną narrację historyczną. I przecież nie upieram się, że tak naprawdę było. Staram się tylko domyślać.

Cdn.